NHG-Standaard
M19
5.1
september 2021
april 2025
N. Zenuwstelsel
Richtlijnen diagnostiek
Naar Volledige tekst ›Spoed en alarmsymptomen
Naar Volledige tekst ›Spoed
Naar Volledige tekst ›Alarmsymptomen
Naar Volledige tekst ›Anamnese
Naar Volledige tekst ›Lichamelijk onderzoek
Naar Volledige tekst ›Aanvullend onderzoek
Naar Volledige tekst ›Hoofdpijndagboek
Naar Volledige tekst ›Beeldvormend onderzoek
Naar Volledige tekst ›Evaluatie
Naar Volledige tekst ›Richtlijnen beleid
Naar Volledige tekst ›Spanningshoofdpijn
Naar Volledige tekst ›Voorlichting
Naar Volledige tekst ›Niet-medicamenteuze behandeling
Naar Volledige tekst ›Oefentherapie
Naar Volledige tekst ›Psychosomatische oefentherapie
Naar Volledige tekst ›Gedragspsychologische interventies
Naar Volledige tekst ›Medicamenteuze behandeling
Naar Volledige tekst ›Consultatie en verwijzing
Naar Volledige tekst ›Migraine bij volwassenen
Naar Volledige tekst ›Voorlichting
Naar Volledige tekst ›Medicamenteuze behandeling
Naar Volledige tekst ›Chronische migraine
Naar Volledige tekst ›Consultatie en verwijzing
Naar Volledige tekst ›Menstruele migraine en menstruatiegerelateerde migraine
Naar Volledige tekst ›Migraine bij kinderen
Naar Volledige tekst ›Medicatieovergebruikshoofdpijn
Naar Volledige tekst ›Voorlichting
Naar Volledige tekst ›Behandeling
Naar Volledige tekst ›Controle
Naar Volledige tekst ›Consultatie en verwijzing
Naar Volledige tekst ›Clusterhoofdpijn
Naar Volledige tekst ›Medicamenteuze behandeling
Naar Volledige tekst ›Consultatie en verwijzing
Naar Volledige tekst ›Inleiding
Naar Samenvatting ›Achtergronden
Naar Samenvatting ›Algemeen
Naar Samenvatting ›Begrippen
Naar Samenvatting ›Epidemiologie hoofdpijn algemeen
Naar Samenvatting ›Spanningshoofdpijn
Naar Samenvatting ›Epidemiologie
Naar Samenvatting ›Pathofysiologie
Naar Samenvatting ›Comorbiditeit
Naar Samenvatting ›Symptomatologie
Naar Samenvatting ›Volwassenen
Naar Samenvatting ›Kinderen
Naar Samenvatting ›Beloop en prognose
Naar Samenvatting ›Migraine
Naar Samenvatting ›Epidemiologie
Naar Samenvatting ›Pathofysiologie
Naar Samenvatting ›Familiair voorkomen migraine
Naar Samenvatting ›Relatie vrouwelijke geslachtshormonen en migraine
Naar Samenvatting ›Triggers migraineaanval
Naar Samenvatting ›Risico op hart- en vaatziekten
Naar Samenvatting ›Symptomatologie
Naar Samenvatting ›Prodromale fase
Naar Samenvatting ›Aura
Naar Samenvatting ›Pijn/migrainefase
Naar Samenvatting ›Postdromale fase
Naar Samenvatting ›Beloop en prognose
Naar Samenvatting ›Medicatieovergebruikshoofdpijn
Naar Samenvatting ›Epidemiologie
Naar Samenvatting ›Pathofysiologie
Naar Samenvatting ›Symptomatologie
Naar Samenvatting ›Beloop en prognose
Naar Samenvatting ›Clusterhoofdpijn
Naar Samenvatting ›Epidemiologie
Naar Samenvatting ›Pathofysiologie
Naar Samenvatting ›Symptomatologie
Naar Samenvatting ›Beloop en prognose
Naar Samenvatting ›Richtlijnen diagnostiek
Naar Samenvatting ›Algemeen
Naar Samenvatting ›Spoed en alarmsymptomen
Naar Samenvatting ›Anamnese
Naar Samenvatting ›Lichamelijk onderzoek
Naar Samenvatting ›Aanvullend onderzoek
Naar Samenvatting ›Hoofdpijndagboek
Naar Samenvatting ›Beeldvormend onderzoek
Naar Samenvatting ›Evaluatie
Naar Samenvatting ›Differentiaaldiagnose
Naar Samenvatting ›Richtlijnen beleid
Naar Samenvatting ›Spanningshoofdpijn
Naar Samenvatting ›Voorlichting
Naar Samenvatting ›Algemeen
Naar Samenvatting ›Kinderen met spanningshoofdpijn
Naar Samenvatting ›Frequente en chronische spanningshoofdpijn
Naar Samenvatting ›Arbeidssituatie
Naar Samenvatting ›Thuisarts
Naar Samenvatting ›Niet-medicamenteuze behandeling
Naar Samenvatting ›Volwassenen
Naar Samenvatting ›Oefentherapie
Naar Samenvatting ›Psychosomatische oefentherapie
Naar Samenvatting ›Manipulaties
Naar Samenvatting ›Gedragspsychologische interventies
Naar Samenvatting ›Kinderen
Naar Samenvatting ›Oefentherapie
Naar Samenvatting ›Psychosomatische oefentherapie
Naar Samenvatting ›Gedragspsychologische interventies
Naar Samenvatting ›Medicamenteuze behandeling
Naar Samenvatting ›Algemeen
Naar Samenvatting ›Aanvalsbehandeling
Naar Samenvatting ›Aanvalsbehandeling tijdens de zwangerschap
Naar Samenvatting ›Aanvalsbehandeling tijdens de borstvoedingsperiode
Naar Samenvatting ›Preventieve behandeling
Naar Samenvatting ›Preventieve behandeling met tricyclische antidepressiva
Naar Samenvatting ›Preventieve behandeling met mirtazapine
Naar Samenvatting ›Controle
Naar Samenvatting ›Consultatie en verwijzing
Naar Samenvatting ›Volwassenen
Naar Samenvatting ›Kinderen
Naar Samenvatting ›Migraine bij volwassenen
Naar Samenvatting ›Voorlichting
Naar Samenvatting ›Algemeen
Naar Samenvatting ›Risico op hart- en vaatziekten
Naar Samenvatting ›Anticonceptie
Naar Samenvatting ›Arbeidssituatie
Naar Samenvatting ›Thuisarts
Naar Samenvatting ›Niet-medicamenteuze behandeling
Naar Samenvatting ›Acupunctuur
Naar Samenvatting ›Medicamenteuze behandeling
Naar Samenvatting ›Algemeen
Naar Samenvatting ›Aanvalsbehandeling
Naar Samenvatting ›Medicamenteus stappenplan aanvalsbehandeling
Naar Samenvatting ›Stap 1 Paracetamol
Naar Samenvatting ›Stap 2 NSAID‘s
Naar Samenvatting ›Stap 3 Triptanen
Naar Samenvatting ›Stap 4 Combinatiebehandeling
Naar Samenvatting ›Anti-emetica
Naar Samenvatting ›Aanvalsbehandeling tijdens de zwangerschap
Naar Samenvatting ›Aanvalsbehandeling tijdens de borstvoedingsperiode
Naar Samenvatting ›Preventieve behandeling
Naar Samenvatting ›Medicamenteus stappenplan preventieve behandeling
Naar Samenvatting ›Stap 1 Bètablokker of candesartan
Naar Samenvatting ›Stap 2 Wissel tussen bètablokker en candesartan
Naar Samenvatting ›Stap 3 Amitriptyline
Naar Samenvatting ›Preventieve medicatie bij zwangerschapswens, tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode
Naar Samenvatting ›Chronische migraine
Naar Samenvatting ›Controle
Naar Samenvatting ›Aanvalsbehandeling
Naar Samenvatting ›Preventieve behandeling
Naar Samenvatting ›Consultatie en verwijzing
Naar Samenvatting ›Menstruele migraine en menstruatiegerelateerde migraine
Naar Samenvatting ›Voorlichting
Naar Samenvatting ›Medicamenteuze behandeling
Naar Samenvatting ›Aanvalsbehandeling
Naar Samenvatting ›Preventieve behandeling
Naar Samenvatting ›Kortdurende preventieve behandeling menstruele migraine
Naar Samenvatting ›Preventieve behandeling met de combinatiepil
Naar Samenvatting ›Preventieve behandeling met anticonceptiemethoden met alleen progestagenen
Naar Samenvatting ›Controle
Naar Samenvatting ›Consultatie en verwijzing
Naar Samenvatting ›Migraine bij kinderen
Naar Samenvatting ›Voorlichting
Naar Samenvatting ›Slaapritme
Naar Samenvatting ›Thuisarts
Naar Samenvatting ›Niet-medicamenteuze behandeling
Naar Samenvatting ›Medicamenteuze behandeling
Naar Samenvatting ›Aanvalsbehandeling
Naar Samenvatting ›Medicamenteus stappenplan aanvalsbehandeling
Naar Samenvatting ›Stap 1 Paracetamol
Naar Samenvatting ›Stap 2 Ibuprofen
Naar Samenvatting ›Stap 3 Triptanen
Naar Samenvatting ›Anti-emetica
Naar Samenvatting ›Preventieve behandeling
Naar Samenvatting ›Controle
Naar Samenvatting ›Consultatie en verwijzing
Naar Samenvatting ›Medicatieovergebruikshoofdpijn
Naar Samenvatting ›Voorlichting
Naar Samenvatting ›Algemeen
Naar Samenvatting ›Arbeidssituatie
Naar Samenvatting ›Thuisarts
Naar Samenvatting ›Behandeling
Naar Samenvatting ›Acuut staken van analgetica en triptanen
Naar Samenvatting ›Methodes ter ondersteuning
Naar Samenvatting ›Begeleiding tijdens de stopperiode
Naar Samenvatting ›Na de stopperiode
Naar Samenvatting ›Controle
Naar Samenvatting ›Consultatie en verwijzing
Naar Samenvatting ›Clusterhoofdpijn
Naar Samenvatting ›Voorlichting
Naar Samenvatting ›Arbeidssituatie
Naar Samenvatting ›Thuisarts
Naar Samenvatting ›Medicamenteuze behandeling
Naar Samenvatting ›Consultatie en verwijzing
Naar Samenvatting ›Referenties
- Haan J, Van Santbrink H, Ferrari MD. Controverse over term 'retinale migraine' (2010). Ga naar bron: Haan J, Van Santbrink H, Ferrari MD. Controverse over term 'retinale migraine' (2010).
- IHS. Headache Classification Committee of the International Headache Society (IHS) The International Classification of Headache Disorders, 3rd edition. Cephalalgia 2018;38:1-211.
- IHS. The International Classification of Headache Disorders, 3rd edition (beta version). Cephalalgia 2013;33:629-808.
- Stovner LJ, Andree C. Prevalence of headache in Europe: a review for the Eurolight project. J Headache Pain 2010;11:289-99.
- Abu-Arafeh I, Razak S, Sivaraman B, Graham C. Prevalence of headache and migraine in children and adolescents: a systematic review of population-based studies. Dev Med Child Neurol 2010;52:1088-97.
- Van Duijn NP, Brouwer HJ, Gooskens RHJM. Kinderen met hoofdpijn (2002). Ga naar bron: Van Duijn NP, Brouwer HJ, Gooskens RHJM. Kinderen met hoofdpijn (2002).
- GBD. Global, regional, and national burden of migraine and tension-type headache, 1990-2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016. Lancet Neurol 2018;17:954-76.
- Herekar AA, Ahmad A, Uqaili UL, Ahmed B, Effendi J, Alvi SZ, et al. Primary headache disorders in the adult general population of Pakistan - a cross sectional nationwide prevalence survey. J Headache Pain 2017;18:28.
- Schwartz BS, Stewart WF, Simon D, Lipton RB. Epidemiology of tension-type headache. JAMA 1998;279:381-3.
- Merikangas KR, Cui L, Richardson AK, Isler H, Khoromi S, Nakamura E, et al. Magnitude, impact, and stability of primary headache subtypes: 30 year prospective Swiss cohort study. BMJ 2011;343:d5076.
- Bendtsen L, Jensen R. Tension-Type Headache. Neurologic Clinics 2009;27:525-35.
- Bendtsen L, Ashina S, Moore A, Steiner TJ. Muscles and their role in episodic tension-type headache: implications for treatment. Eur J Pain 2016;20:166-75.
- Castien R, De Hertogh W. A Neuroscience Perspective of Physical Treatment of Headache and Neck Pain. Front Neurol 2019;10:276.
- Fumal A, Schoenen J. Tension-type headache: Current research and clinical management. Lancet neurology 2008;7:70-83.
- Jay GW, Barkin RL. Primary Headache Disorders- Part 2: Tension-type headache and medication overuse headache. Disease-a-Month 2017;63:342-67.
- Semenov IA. Tension-type headaches. Dis Mon 2015;61:233-5.
- Yokoyama M, Yokoyama T, Funazu K, Yamashita T, Kondo S, Hosoai H, et al. Associations between headache and stress, alcohol drinking, exercise, sleep, and comorbid health conditions in a Japanese population. J Headache Pain 2009;10:177-85.
- Wiendels NJ, van Haestregt A, Knuistingh Neven A, Spinhoven P, Zitman FG, Assendelft WJJ, et al. Chronic frequent headache in the general population: comorbidity and quality of life. Cephalalgia 2006;26:1443-50.
- Song TJ, Cho SJ, Kim WJ, Yang KI, Yun CH, Chu MK. Anxiety and Depression in Tension-Type Headache: A Population-Based Study. PLoS One 2016;11:e0165316.
- Speciali JG, Dach F. Temporomandibular dysfunction and headache disorder. Headache 2015;55 Suppl 1:72-83.
- Loder S, Sheikh HU, Loder E. The prevalence, burden, and treatment of severe, frequent, and migraine headaches in US minority populations: statistics from National Survey studies. Headache 2015;55:214-28.
- Buse DC, Manack A, Serrano D, Turkel C, Lipton RB. Sociodemographic and comorbidity profiles of chronic migraine and episodic migraine sufferers. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2010;81:428-32.
- Ekker MS, Wermer MJ, Riksen NP, Klijn CJ, de Leeuw FE. Herseninfarct bij jonge vrouwen. Ned Tijdschr Geneeskd 2016;160:D689.
- Kuks JBM, Snoek JW. Leerboek klinische neurologie. Kernboek. 18 ed. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2016.
- Pijpers JA, Wiendels NJ, Koppen H, Ferrari MD, Haan J, Terwindt GM. Hoofdpijn door overgebruik van pijnmedicatie. Ned Tijdschr Geneeskd 2018;162:D1749.
- Gelaye B, Sacco S, Brown WJ, Nitchie HL, Ornello R, Peterlin BL. Body composition status and the risk of migraine: A meta-analysis. Neurology 2017;88:1795-804.
- Ornello R, Ripa P, Pistoia F, Degan D, Tiseo C, Carolei A, et al. Migraine and body mass index categories: a systematic review and meta-analysis of observational studies. J Headache Pain 2015;16:27.
- Pavlovic JM, Vieira JR, Lipton RB, Bond DS. Association Between Obesity and Migraine in Women. Current Pain and Headache Reports 2017;21:41.
- Bond DS, Thomas JG, Lipton RB, Roth J, Pavlovic JM, Rathier L, et al. Behavioral weight loss intervention for migraine: a randomized controlled trial. Obesity (Silver Spring) 2018;26:81-7.
- Di Vincenzo A, Beghetto M, Vettor R, Tana C, Rossato M, Bond DS, et al. Effects of Surgical and Non-surgical Weight Loss on Migraine Headache: a Systematic Review and Meta-Analysis. Obes Surg 2020;30:2173-85.
- Russell MB, Olesen J. Increased familial risk and evidence of genetic factor in migraine. BMJ 1995;311:541-4.
- Russell MB, Hilden J, Sorensen SA, Olesen J. Familial occurrence of migraine without aura and migraine with aura. Neurology 1993;43:1369-73.
- Pelzer N, Louter MA, van Zwet EW, Nyholt DR, Ferrari MD, van den Maagdenberg AM, et al. Linking migraine frequency with family history of migraine. Cephalalgia 2019;39:229-36.
- Delaruelle Z, Ivanova TA, Khan S, Negro A, Ornello R, Raffaelli B, et al. Male and female sex hormones in primary headaches. J Headache Pain 2018;19:117.
- Aukes AM, Yurtsever FN, Boutin A, Visser MC, de Groot CJM. Associations between migraine and adverse pregnancy otcomes: systematic review and meta-analysis. Obstet Gynecol Surv 2019;74:738-48.
- Marmura MJ. Triggers, Protectors, and Predictors in Episodic Migraine. Curr Pain Headache Rep 2018;22:81.
- Friedman DI, De ver Dye T. Migraine and the environment. Headache 2009;49941-52.
- Onderwater GLJ, van Oosterhout WPJ, Schoonman GG, Ferrari MD, Terwindt GM. Alcoholic beverages as trigger factor and the effect on alcohol consumption behavior in patients with migraine. Eur J Neurol 2019;26:588-95.
- Hippisley-Cox J, Coupland C, Brindle P. Development and validation of QRISK3 risk prediction algorithms to estimate future risk of cardiovascular disease: prospective cohort study. BMJ 2017;357:j2099.
- Mahmoud AN, Mentias A, Elgendy AY, Qazi A, Barakat AF, Saad M, et al. Migraine and the risk of cardiovascular and cerebrovascular events: a meta-analysis of 16 cohort studies including 1 152 407 subjects. BMJ Open 2018;8:e020498.
- Adelborg K, Szepligeti SK, Holland-Bill L, Ehrenstein V, Horvath-Puho E, Henderson VW, et al. Migraine and risk of cardiovascular diseases: Danish population based matched cohort study. BMJ 2018;360:K96.
- Van Deventer KR. Medicatieafhankelijke hoofdpijn. Gebu 2011;45:25-9.
- Diener HC, Dodick D, Evers S, Holle D, Jensen RH, Lipton RB, et al. Pathophysiology, prevention, and treatment of medication overuse headache. Lancet Neurol 2019;18:891-902.
- Wiendels NJ. Chronic frequent headache in the general population Leiden: Leiden University Medical Center; 2008.
- Nederlandse Vereniging voor Neurologie. Medicamenteuze behandeling migraine en MOH (2017). Ga naar bron: Nederlandse Vereniging voor Neurologie. Medicamenteuze behandeling migraine en MOH (2017).
- Fischera M, Marziniak M, Gralow I, Evers S. The incidence and prevalence of cluster headache: a meta-analysis of population-based studies. Cephalalgia 2008;28:614-8.
- Manzoni GC, Taga A, Russo M, Torelli P. Age of onset of episodic and chronic cluster headache - a review of a large case series from a single headache centre. J Headache Pain 2016;17:44.
- Hoffmann J, May A. Diagnosis, pathophysiology, and management of cluster headache. Lancet Neurol 2018;17:75-83.
- Lund N, Petersen A, Snoer A, Jensen RH, Barloese M. Cluster headache is associated with unhealthy lifestyle and lifestyle-related comorbid diseases: Results from the Danish Cluster Headache Survey. Cephalalgia 2019;39:254-63.
- Ferrari A, Zappaterra M, Righi F, Ciccarese M, Tiraferri I, Pini LA, et al. Impact of continuing or quitting smoking on episodic cluster headache: a pilot survey. J Headache Pain 2013;14:48.
- Do TP, Remmers A, Schytz HW, Schankin C, Nelson SE, Obermann M, et al. Red and orange flags for secondary headaches in clinical practice: SNNOOP10 list. Neurology 2019;92:134-44.
- Kuruvilla DE, Lipton RB. Appropriate use of neuroimaging in headache. Curr Pain Headache Rep 2015;19:17.
- NVN. Conceptrichtlijn hersenmetastasen (2020). Ga naar bron: NVN. Conceptrichtlijn hersenmetastasen (2020).
- Schoenen J, Sandor PS. Headache with focal neurological signs or symptoms: a complicated differential diagnosis. Lancet Neurol 2004;3:237-45.
- Van Oosterhout WPJ, Cheung C, Haan J. Primary headache syndromes in the elderly: epidemiology, diagnosis and treatment. J Clin Transl Res 2016;2:45-51.
- Opstelten W, Rimmelzwaan GF, van Essen GA, Bijlsma JW. Influenzavaccinatie van patienten met verminderde afweer: Veilig en effectief. Ned Tijdschr Geneeskd 2009;153:A902.
- Sheikh HU, Cho TA. Clinical aspects of headache in HIV. Headache 2014;54:939-45.
- Cordenier A, De Hertogh W, De Keyser J, Versijpt J. Headache associated with cough: a review. J Headache Pain 2013;14:42.
- Alvarez R, Ramón C, Pascual J. Clues in the differential diagnosis of primary vs secondary cough, exercise, and sexual headaches. Headache 2014;54:1560-2.
- Sandoe CH, Kingston W. Exercise Headache: a Review. Current Neurology and Neuroscience Reports 2018;18:28.
- Young NP, Elrashidi MY, McKie PM, Ebbert JO. Neuroimaging utilization and findings in headache outpatients: Significance of red and yellow flags. Cephalalgia 2018;38:1841-8.
- Blume HK. Childhood headache: a brief review. Pediatr Ann 2017;46:e155-e65.
- Trofimova A, Vey BL, Mullins ME, Wolf DS, Kadom N. Imaging of Children With Nontraumatic Headaches. AJR Am J Roentgenol 2018;210:8-17.
- Kelly M, Strelzik J, Langdon R, DiSabella M. Pediatric headache: overview. Curr Opin Pediatr 2018;30:748-54.
- Bear JJ, Gelfand AA, Goadsby PJ, Bass N. Occipital headaches and neuroimaging in children. Neurology 2017;89:469-74.
- Genizi J, Khourieh-Matar A, Assaf N, Chistyakov I, Srugo I. Occipital Headaches in Children: Are They a Red Flag? J Child Neurol 2017;32:942-6.
- Irwin SL, Gelfand AA. Occipital Headaches and Neuroimaging in Children. Curr Pain Headache Rep 2018;22:59.
- Landelijke Werkgroep Neuro-Oncologie. Richtlijn Gliomen (2015). Ga naar bron: Landelijke Werkgroep Neuro-Oncologie. Richtlijn Gliomen (2015).
- Hamilton W, Kernick D. Clinical features of primary brain tumours: a case-control study using electronic primary care records. Br J Gen Pract 2007;57:695-9.
- Christiaans MH, Kelder JC, Arnoldus EP, Tijssen CC. Prediction of intracranial metastases in cancer patients with headache. Cancer 2002;94:2063-8.
- Van der Poest C, Dogterom M, Brown VA, Bakker SLM. Rugpijn na een subarachnoïdale bloeding (2019); 163:D3990. Ga naar bron: Van der Poest C, Dogterom M, Brown VA, Bakker SLM. Rugpijn na een subarachnoïdale bloeding (2019); 163:D3990.
- Rasing I, Nieuwkamp DJ, Algra A, Rinkel GJ. Additional risk of hypertension and smoking for aneurysms in people with a family history of subarachnoid haemorrhage. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2012;83:541-2.
- De Hoog R, Sprij B. Subarachnoïdale bloeding bij meerdere dagen hoofdpijn (2018). Ga naar bron: De Hoog R, Sprij B. Subarachnoïdale bloeding bij meerdere dagen hoofdpijn (2018).
- Perry JJ, Stiell IG, Sivilotti ML, Bullard MJ, Hohl CM, Sutherland J, et al. Clinical decision rules to rule out subarachnoid hemorrhage for acute headache. Jama 2013;310:1248-55.
- Evans RW. Diagnostic Testing for Migraine and Other Primary Headaches. Neurol Clin 2019;37:707-25.
- NIV. Richtlijn Hypertensieve crisis (2010). Ga naar bron: NIV. Richtlijn Hypertensieve crisis (2010).
- Smith-Bindman R, Lipson J, Marcus R, Kim KP, Mahesh M, Gould R, et al. Radiation dose associated with common computed tomography examinations and the associated lifetime attributable risk of cancer. Arch Intern Med 2009;169:2078-86.
- Gibson LM, Paul L, Chappell FM, Macleod M, Whiteley WN, Al-Shahi Salman R, et al. Potentially serious incidental findings on brain and body magnetic resonance imaging of apparently asymptomatic adults: systematic review and meta-analysis. BMJ 2018;363:k4577.
- NICE. Headaches. Diagnosis and management of headaches in young people and adults (2012). Ga naar bron: NICE. Headaches. Diagnosis and management of headaches in young people and adults (2012).
- Simpson GC, Forbes K, Teasdale E, Tyagi A, Santosh C. Impact of GP direct-access computerised tomography for the investigation of chronic daily headache. Br J Gen Pract 2010;60:897-901.
- Howard L, Wessely S, Leese M, Page L, McCrone P, Husain K, et al. Are investigations anxiolytic or anxiogenic? A randomised controlled trial of neuroimaging to provide reassurance in chronic daily headache. J Neurol Neurosurg.Psychiatry 2005;76:1558-64.
- Visram S, Cheetham M, Riby DM, Crossley SJ, Lake AA. Consumption of energy drinks by children and young people: a rapid review examining evidence of physical effects and consumer attitudes. BMJ Open 2016;6:e010380.
- Hammond D, Reid JL, Zukowski S. Adverse effects of caffeinated energy drinks among youth and young adults in Canada: a Web-based survey. CMAJ Open 2018;6:e19-e25.
- Couturier EGM. Wie uitgeslapen is, slaapt nooit meer uit; 'weekendhoofdpijn' door te late en te geringe inname van cafeïne. (1993). Ga naar bron: Couturier EGM. Wie uitgeslapen is, slaapt nooit meer uit; 'weekendhoofdpijn' door te late en te geringe inname van cafeïne. (1993).
- Lipton RB, Diener HC, Robbins MS, Garas SY, Patel K. Caffeine in the management of patients with headache. J Headache Pain 2017;18:107.
- Verhagen AP, Damen L, Berger MY, Passchier J, Koes BW. Behavioral treatments of chronic tension-type headache in adults: are they beneficial? CNS Neurosci Ther 2009;15:183-205.
- Nestoriuc Y, Martin A, Rief W, Andrasik F. Biofeedback treatment for headache disorders: a comprehensive efficacy review. Appl Psychophysiol Biofeedback 2008;33:125-40.
- Falsiroli Maistrello L, Rafanelli M, Turolla A. Manual Therapy and Quality of Life in People with Headache: Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials. Curr Pain Headache Rep 2019;23:78.
- Jiang W, Li Z, Wei N, Chang W, Chen W, Sui HJ. Effectiveness of physical therapy on the suboccipital area of patients with tension-type headache: A meta-analysis of randomized controlled trials. Medicine (Baltimore) 2019;98:e15487.
- Nielsen SM, Tarp S, Christensen R, Bliddal H, Klokker L, Henriksen M. The risk associated with spinal manipulation: an overview of reviews. Syst Rev 2017;6:64.
- Kranenburg H. Adverse events following cervical manual physical therapy techniques (2019). Ga naar bron: Kranenburg H. Adverse events following cervical manual physical therapy techniques (2019).
- Kamonseki DH, Lopes EP, van der Meer HA, Calixtre LB. Effectiveness of manual therapy in patients with tension-type headache. A systematic review and meta-analysis. Disabil Rehabil 2020:1-10.
- Louter MA, Veen G, Ferrari MD, Zitman FG, Terwindt GM. Migraine en depressie verdienen gezamenlijke zorg. Ned Tijdschr Geneeskd 2010;154:A1044.
- Harris P, Loveman E, Clegg A, Easton S, Berry N. Systematic review of cognitive behavioural therapy for the management of headaches and migraines in adults. Br J Pain 2015;9:213-24.
- Martin PR, Reece J, Callan M, MacLeod C, Kaur A, Gregg K, et al. Behavioral management of the triggers of recurrent headache: a randomized controlled trial. Behav Res Ther 2014;61:1-11.
- Lee HJ, Lee JH, Cho EY, Kim SM, Yoon S. Efficacy of psychological treatment for headache disorder: a systematic review and meta-analysis. J Headache Pain 2019;20:17.
- Perlini C, Donisi V, Del Piccolo L. From research to clinical practice: a systematic review of the implementation of psychological interventions for chronic headache in adults. BMC Health Serv Res 2020;20:459.
- Sharpe L, Dudeney J, Williams ACC, Nicholas M, McPhee I, Baillie A, et al. Psychological therapies for the prevention of migraine in adults. Cochrane Database Syst Rev 2019;7:Cd012295.
- NVK. Richtlijn Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) bij kinderen (2018). Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde. Ga naar bron: NVK. Richtlijn Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) bij kinderen (2018). Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde.
- Bot MN, de Wijer A, Pool J, Bronkhorst EM, Kalaykova SS, Creugers NH, et al. Physical treatments reduce pain in children with tension-type headache: a systematic review and meta-analysis. J Oral Facial Pain Headache 2020;34:240-54.
- Fisher E, Law E, Dudeney J, Palermo TM, Stewart G, Eccleston C. Psychological therapies for the management of chronic and recurrent pain in children and adolescents. Cochrane Database Syst Rev 2018;9:CD003968.
- Fisher E, Law E, Dudeney J, Eccleston C, Palermo TM. Psychological therapies (remotely delivered) for the management of chronic and recurrent pain in children and adolescents. Cochrane Database Syst Rev 2019;4:CD011118.
- Klausen SH, Rønde G, Tornøe B, Bjerregaard L. Nonpharmacological Interventions Addressing Pain, Sleep, and Quality of Life in Children and Adolescents with Primary Headache: A Systematic Review. J Pain Res 2019;12:3437-59.
- Bendtsen L, Jensen R. Mirtazapine is effective in the prophylactic treatment of chronic tension-type headache. Neurology 2004;62:1706-11.
- Bendtsen L, Buchgreitz L, Ashina S, Jensen R. Combination of low-dose mirtazapine and ibuprofen for prophylaxis of chronic tension-type headache. Eur J Neurol 2007;14:187-93.
- Jackson JL, Mancuso JM, Nickoloff S, Bernstein R, Kay C. Tricyclic and Tetracyclic Antidepressants for the Prevention of Frequent Episodic or Chronic Tension-Type Headache in Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Gen Intern Med 2017;32:1351-8.
- Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Informatorium Medicamentorum 2019. Den Haag: KNMP, 2019.
- Melchart D, Weidenhammer W, Streng A, Reitmayr S, Hoppe A, Ernst E, et al. Prospective investigation of adverse effects of acupuncture in 97 733 patients. Arch Intern Med 2004;164:104-5.
- Xu S, Yu L, Luo X, Wang M, Chen G, Zhang Q, et al. Manual acupuncture versus sham acupuncture and usual care for prophylaxis of episodic migraine without aura: multicentre, randomised clinical trial. BMJ 2020;368:m697.
- Derry S, Moore RA. Paracetamol (acetaminophen) with or without an antiemetic for acute migraine headaches in adults. Cochrane Database Syst Rev 2013a:CD008040.
- Smelt AF, Louter MA, Kies DA, Blom JW, Terwindt GM, van der Heijden GJ, et al. What do patients consider to be the most important outcomes for effectiveness studies on migraine treatment? Results of a Delphi study. PLoS One 2014;9:e98933.
- Derry S, Rabbie R, Moore RA. Diclofenac with or without an antiemetic for acute migraine headaches in adults. Cochrane Database Syst Rev 2013b:CD008783.
- Kirthi V, Derry S, Moore RA. Aspirin with or without an antiemetic for acute migraine headaches in adults. Cochrane Database Syst Rev 2013:CD008041.
- Law S, Derry S, Moore RA. Naproxen with or without an antiemetic for acute migraine headaches in adults. Cochrane Database Syst Rev 2013:CD009455.
- Rabbie R, Derry S, Moore RA. Ibuprofen with or without an antiemetic for acute migraine headaches in adults. Cochrane Database Syst Rev 2013:Cd008039.
- Bird S, Derry S, Moore RA. Zolmitriptan for acute migraine attacks in adults. Cochrane Database Syst Rev 2014:CD008616.
- Cameron C, Kelly S, Hsieh SC, Murphy M, Chen L, Kotb A, et al. Triptans in the Acute Treatment of Migraine: A Systematic Review and Network Meta-Analysis. Headache 2015;55 Suppl 4:221-35.
- Derry CJ, Derry S, Moore RA. Sumatriptan (all routes of administration) for acute migraine attacks in adults - overview of Cochrane reviews. Cochrane Database Syst Rev 2014:CD009108.
- Menshawy A, Ahmed H, Ismail A, Abushouk AI, Ghanem E, Pallanti R, et al. Intranasal sumatriptan for acute migraine attacks: a systematic review and meta-analysis. Neurol Sci 2018;39:31-44.
- Bigal ME, Lipton RB, Newman LC, Pierce MW, Silberstein SD. Sumatriptan iontophoretic transdermal system reduces treatment-emergent nausea and is effective in patients with and without nausea at baseline - results from a randomized controlled trial. Headache 2015;55:1124-32.
- Landy S, Munjal S, Brand-Schieber E, Rapoport AM. Efficacy and safety of DFN-11 (Sumatriptan injection, 3 mg) in adults with episodic migraine: an 8-week open-label extension study. J Headache Pain 2018;19:70.
- Lipton RB, Munjal S, Brand-Schieber E, Rapoport AM. DFN-02 (Sumatriptan 10 mg With a Permeation Enhancer) Nasal Spray vs Placebo in the Acute Treatment of Migraine: A Double-Blind, Placebo-Controlled Study. Headache 2018;58:676-87.
- Spierings EL, Brandes JL, Kudrow DB, Weintraub J, Schmidt PC, Kellerman DJ, et al. Randomized, double-blind, placebo-controlled, parallel-group, multi-center study of the safety and efficacy of ADAM zolmitriptan for the acute treatment of migraine. Cephalalgia 2018;38:215-24.
- Orlova Y, Rizzoli P, Loder E. Association of Coprescription of Triptan Antimigraine Drugs and Selective Serotonin Reuptake Inhibitor or Selective Norepinephrine Reuptake Inhibitor Antidepressants With Serotonin Syndrome. JAMA Neurol 2018;75:566-72.
- Linde K, Allais G, Brinkhaus B, Fei Y, Mehring M, Vertosick EA, et al. Acupuncture for the prevention of episodic migraine. Cochrane Database Syst Rev 2016;2016:CD001218.
- Law S, Derry S, Moore RA. Sumatriptan plus naproxen for the treatment of acute migraine attacks in adults. Cochrane Database Syst Rev 2016;4:Cd008541.
- Tullo V, Valguarnera F, Barbanti P, Cortelli P, Sette G, Allais G, et al. Comparison of Frovatriptan plus Dexketoprofen (25 mg or 37.5 mg) with Frovatriptan alone in the treatment of migraine attacks with or without aura: a randomized study. Cephalalgia 2014;34:434-45.
- Freitag F, Diamond M, Diamond S, Janssen I, Rodgers A, Skobieranda F. Efficacy and tolerability of coadministration of rizatriptan and acetaminophen vs rizatriptan or acetaminophen alone for acute migraine treatment. Headache 2008;48:921-30.
- Wijemanne S, Jankovic J, Evans RW. Movement Disorders From the Use of Metoclopramide and Other Antiemetics in the Treatment of Migraine. Headache 2016;56:153-61.
- Talai A, Heilbrunn B. Ondansetron for Acute Migraine in the Pediatric Emergency Department. Pediatr Neurol 2020;103:52-6.
- EMA. Restrictions on the use of domperidone-containing medicines (2014). Ga naar bron: EMA. Restrictions on the use of domperidone-containing medicines (2014).
- Ross-Lee LM, Eadie MJ, Heazlewood V, Bochner F, Tyrer JH. Aspirin pharmacokinetics in migraine. The effect of metoclopramide. Eur J Clin Pharmacol 1983;24:777-85.
- Tfelt-Hansen PC. Delayed absorption of many (paracetamol, aspirin, other NSAIDs and Zolmitriptan) but not all (Sumatriptan, Rizatriptan) drugs during migraine attacks and most likely normal gastric emptying outside attacks. A review. Cephalalgia 2017;37:892-901.
- MacGregor EA, Wilkinson M, Bancroft K. Domperidone plus paracetamol in the treatment of migraine. Cephalalgia 1993;13:124-7.
- Jackson JL, Cogbill E, Santana-Davila R, Eldredge C, Collier W, Gradall A, et al. A Comparative Effectiveness Meta-Analysis of Drugs for the Prophylaxis of Migraine Headache. PLoS One 2015;10:e0130733.
- Dorosch T, Ganzer CA, Lin M, Seifan A. Efficacy of Angiotensin-Converting Enzyme Inhibitors and Angiotensin Receptor Blockers in the Preventative Treatment of Episodic Migraine in Adults. Curr Pain Headache Rep 2019;23:85.
- Mulleners WM, Haan J, Dekker F, Ferrari MD. Preventieve behandeling van migraine. Ned Tijdschr Geneeskd 2010;154:A1512.
- Dekker F, Knuistingh Neven A, Andriesse B, Kernick D, Reis R, Ferrari MD, Assendelft WJJ. Prophylactic treatment of migraine; the patient's view, a qualitative study. BMC Fam Pract 2012:13.
- Xu XM, Liu Y, Dong MX, Zou DZ, Wei YD. Tricyclic antidepressants for preventing migraine in adults. Medicine (Baltimore) 2017;96:e6989.
- Linde K, Rossnagel K. Propranolol for migraine prophylaxis. Cochrane Database Syst Rev 2004:CD003225.
- Ashtari F, Shaygannejad V, Akbari M. A double-blind, randomized trial of low-dose topiramate vs propranolol in migraine prophylaxis. Acta Neurol Scand. 2008;118:301-5.
- Mulleners WM, Chronicle EP. Anticonvulsants in migraine prophylaxis: a Cochrane review. Cephalalgia 2008;28:585-97.
- VanderPluym J, Evans RW, Starling AJ. Long-Term Use and Safety of Migraine Preventive Medications. Headache 2016;56:1335-43.
- Dekker F. Migraine en botulinetoxine. Huisarts Wet (2019). https://www.henw.org/artikelen/migraine-en-botulinetoxine.
- Nierenburg HC, Ailani J, Malloy M, Siavoshi S, Hu NN, Yusuf N. Systematic Review of Preventive and Acute Treatment of Menstrual Migraine. Headache 2015;55:1052-71.
- Warhurst S, Rofe CJ, Brew BJ, Bateson D, McGeechan K, Merki-Feld GS, et al. Effectiveness of the progestin-only pill for migraine treatment in women: A systematic review and meta-analysis. Cephalalgia 2018;38:754-64.
- WHO. Medical eligibility criteria for contraceptive use. Fifth edition (2015). Ga naar bron: WHO. Medical eligibility criteria for contraceptive use. Fifth edition (2015).
- Sacco S, Merki-Feld GS, KL AE, Bitzer J, Canonico M, Kurth T, et al. Hormonal contraceptives and risk of ischemic stroke in women with migraine: a consensus statement from the European Headache Federation (EHF) and the European Society of Contraception and Reproductive Health (ESC). J Headache Pain 2017;18:108.
- Merki-Feld GS, Imthurn B, Gantenbein AR, Sandor P. Effect of desogestrel 75 microg on headache frequency and intensity in women with migraine: a prospective controlled trial. Eur J Contracept Reprod Health Care 2019;24:175-81.
- Bruni O, Galli F, Guidetti V. Sleep hygiene and migraine in children and adolescents. Cephalalgia 1999;19 Suppl 25:57-9.
- Richer L, Billinghurst L, Linsdell MA, Russell K, Vandermeer B, Crumley ET, et al. Drugs for the acute treatment of migraine in children and adolescents. Cochrane Database Syst Rev 2016;4:CD005220.
- Hamalainen ML, Hoppu K, Valkeila E, Santavuori P. Ibuprofen or acetaminophen for the acute treatment of migraine in children: a double-blind, randomized, placebo-controlled, crossover study. Neurology 1997;48:103-7.
- Oskoui M, Pringsheim T, Holler-Managan Y, Potrebic S, Billinghurst L, Gloss D, et al. Practice guideline update summary: Acute treatment of migraine in children and adolescents: Report of the Guideline Development, Dissemination, and Implementation Subcommittee of the American Academy of Neurology and the American Headache Society. Neurology 2019;93:487-99.
- Engelstoft IMS, Carlsen LN, Munksgaard SB, Nielsen M, Jensen RH, Bendtsen L. Complete withdrawal is the most feasible treatment for medication-overuse headache: A randomized controlled open-label trial. Eur J Pain 2019;23:1162-70.
- Carlsen LN, Munksgaard SB, Nielsen M, Engelstoft IMS, Westergaard ML, Bendtsen L, et al. Comparison of 3 Treatment Strategies for Medication Overuse Headache: A Randomized Clinical Trial. JAMA Neurol 2020.
- Anonymous. Management of medication overuse headache. BMJ 2010;340:c1305.
- Kristoffersen ES, Straand J, Russell MB, Lundqvist C. Lasting improvement of medication-overuse headache after brief intervention - a long-term follow-up in primary care. Eur J Neurol 2017;24:883-91.
- Kristoffersen ES, Straand J, Vetvik KG, Benth JS, Russell MB, Lundqvist C. Brief intervention for medication-overuse headache in primary care. The BIMOH study: a double-blind pragmatic cluster randomised parallel controlled trial. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2015;86:505-12.
- Kristoffersen ES, Straand J, Vetvik KG, Benth JS, Russell MB, Lundqvist C. Brief intervention by general practitioners for medication-overuse headache, follow-up after 6 months: a pragmatic cluster-randomised controlled trial. J Neurol 2016;263:344-53.
- De Goffau MJ, Klaver ARE, Willemsen MG, Bindels PJE, Verhagen AP. The Effectiveness of Treatments for Patients With Medication Overuse Headache: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Pain 2017;18:615-27.
- Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatiënten. Multidisciplinaire richtlijn ‘Chronische aangezichtspijn’ (2013). Ga naar bron: Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatiënten. Multidisciplinaire richtlijn ‘Chronische aangezichtspijn’ (2013).