NHG-Richtlijnen
NHG-Standaard
M97
1.0
juni 2011
juni 2011
W/X/Y. Zwangerschap / anticonceptie / geslachtsorganen man en vrouw

Richtlijnen diagnostiek

Naar Volledige tekst ›

Anamnese

Naar Volledige tekst ›

Lichamelijk onderzoek

Naar Volledige tekst ›

Aanvullend onderzoek

Naar Volledige tekst ›

Richtlijnen beleid

Naar Volledige tekst ›

Algemene voorlichting

Naar Volledige tekst ›

Algemeen medisch

Naar Volledige tekst ›

Leefstijl

Naar Volledige tekst ›

Controle en verwijzing

Naar Volledige tekst ›

Informatieve websites:

Naar Volledige tekst ›

Kernboodschappen

Naar Samenvatting ›

Inleiding

Naar Samenvatting ›

Scope

Naar Samenvatting ›

Achtergronden

Naar Samenvatting ›

Rol huisarts bij preconceptiezorg

Naar Samenvatting ›

Perinatale sterfte

Naar Samenvatting ›

Risicofactoren

Naar Samenvatting ›

Algemeen medisch

Naar Samenvatting ›

Medische voorgeschiedenis

Naar Samenvatting ›

Obstetrische voorgeschiedenis

Naar Samenvatting ›

Erfelijke aandoeningen

Naar Samenvatting ›

Medicatiegebruik

Naar Samenvatting ›

Omgevingsfactoren

Naar Samenvatting ›

Arbeidsomstandigheden

Naar Samenvatting ›

Infectierisico

Naar Samenvatting ›
Geslachtsziekten
Naar Samenvatting ›

Sociaal-economische factoren

Naar Samenvatting ›

Leefstijlfactoren

Naar Samenvatting ›

Roken

Naar Samenvatting ›

Alcohol

Naar Samenvatting ›

Drugs

Naar Samenvatting ›

Gewicht

Naar Samenvatting ›

Preconceptiezorg in de dagelijkse praktijk

Naar Samenvatting ›

Richtlijnen diagnostiek

Naar Samenvatting ›

Voorbereiding op het preconceptieconsult

Naar Samenvatting ›

Anamnese

Naar Samenvatting ›

Lichamelijk onderzoek

Naar Samenvatting ›

Aanvullend onderzoek

Naar Samenvatting ›

Evaluatie

Naar Samenvatting ›

Thuisarts

Naar Samenvatting ›

Richtlijnen beleid

Naar Samenvatting ›

Algemene voorlichting

Naar Samenvatting ›

Foliumzuurgebruik

Naar Samenvatting ›

Medicatiegebruik

Naar Samenvatting ›

Voeding

Naar Samenvatting ›

Arbeidsomstandigheden

Naar Samenvatting ›

Reisplannen

Naar Samenvatting ›

Vaccinatie

Naar Samenvatting ›

Algemene hygiëne

Naar Samenvatting ›

Leeftijd

Naar Samenvatting ›

Verloskundige zorg bij zwangerschap

Naar Samenvatting ›

Algemeen medisch

Naar Samenvatting ›

Belaste obstetrische voorgeschiedenis

Naar Samenvatting ›

Erfelijke aandoening in de familie

Naar Samenvatting ›

Hypertensie

Naar Samenvatting ›

Schildklierfunctiestoornissen

Naar Samenvatting ›

Astma

Naar Samenvatting ›

Depressie en angststoornissen

Naar Samenvatting ›

Diabetes mellitus type 1 en 2

Naar Samenvatting ›

Epilepsie

Naar Samenvatting ›

Trombose

Naar Samenvatting ›

(Aangeboren) hartafwijkingen

Naar Samenvatting ›

Fenylketonurie (PKU)

Naar Samenvatting ›

Leefstijlfactoren

Naar Samenvatting ›

Roken en drugs

Naar Samenvatting ›

Alcohol

Naar Samenvatting ›

Overgewicht

Naar Samenvatting ›

Ondergewicht

Naar Samenvatting ›

Controle en verwijzing

Naar Samenvatting ›

Referenties

  1. Aalhuizen I, Van der Stouwe R, KNOV. Evaluatie pilot preconceptiezorg 2006-2007 (2008). Ga naar bron
  2. Steegers E. Recht op een goede start. Medisch contact 2008;63:100-2.
  3. De Jong-Potjer LC, Elsinga J. Preconception counselling in general practice. Evaluation of a systematic programme inviting couples contemplating pregnancy [proefschrift]. Leiden: Universiteit Leiden, 2006a
  4. Denktas S, Sonneveld H, Birnie E, Van der Weg EJ, Voorham AJJ, Peters IA, et al. Rapportage eerste jaar pilotstudie Preconceptiezorg Deelgemeente Noord. Rotterdam: Erasmus MC, 2010.
  5. Bakker MK, Cornel MC, De Walle HE. Kennis over en gebruik van periconceptioneel foliumzuur onder allochtone en westerse vrouwen, na de publiekscampagne in 1995. Ned Tijdschr Geneeskd 2003;147:2426-30.
  6. Mohangoo AD, Buitendijk SE, Hukkelhoven CW, Ravelli AC, Rijninks-van Driel GC, Tamminga P, et al. Hoge perinatale sterfte in Nederland vergeleken met andere Europese landen: de Peristat-II-studie. Ned Tijdschr Geneeskd 2008;152:2718-27.
  7. Bonsel GJ, Birnie E, Denktas S, Poeran J, Steegers EAP. Signalementstudie 'Zwangerschap en Geboorte' 2010: Lijnen in de Perinatale Sterfte. Rotterdam: Erasmus MC, 2010.
  8. Eriksson JG, Forsen T, Tuomilehto J, Winter PD, Osmond C, Barker DJ. Catch-up growth in childhood and death from coronary heart disease: longitudinal study. BMJ 1999;318:427-31.
  9. Whitworth M, Dowswell T. Routine pre-pregnancy health promotion for improving pregnancy outcomes. Cochrane Database Syst Rev 2009;CD007536.
  10. Lumley J, Watson L, Watson M, Bower C. Periconceptional supplementation with folate and/or multivitamins for preventing neural tube defects. Cochrane Database Syst Rev 2001;CD001056.
  11. Ray JG, O'Brien TE, Chan WS. Preconception care and the risk of congenital anomalies in the offspring of women with diabetes mellitus: a meta-analysis. QJM 2001;94:435-44.
  12. Lumley J, Donohue L. Aiming to increase birth weight: a randomised trial of pre-pregnancy information, advice and counselling in inner-urban Melbourne. BMC Public Health 2006;6:299.
  13. Elsinga J, De Jong-Potjer LC, Van der Pal-de Bruin KM, Le Cessie S, Assendelft WJ, Buitendijk SE. The effect of preconception counselling on lifestyle and other behaviour before and during pregnancy. Womens Health Issues 2008;18:S117-S125.
  14. De Jong-Potjer LC, Elsinga J, Le Cessie S, Van der Pal-de Bruin, Neven AK, Buitendijk SE, et al. GP-initiated preconception counselling in a randomised controlled trial does not induce anxiety. BMC Fam Pract 2006b;7:66.
  15. McManemy J, Cooke E, Amon E, Leet T. Recurrence risk for preterm delivery. Am J Obstet Gynecol 2007;196:576.
  16. Waelput AJM, Achterberg PW, RIVM. Kinderwens van consanguïne ouders: risico's en erfelijkheidsvoorlichting (2007). Geraadpleegd 29-3-2010. Ga naar bron
  17. Van der Pal S, Van Kesteren N, Van Dommelen P, Detmar S. Deelnamebereidheid dragerschapscreening op hemoglobinopathieën onder hoogrisicogroepen. Leiden: TNO, 2009.
  18. Lakeman P, Plass AM, Henneman L, Bezemer PD, Cornel MC, Ten Kate LP. Three-month follow-up of Western and non-Western participants in a study on preconceptional ancestry-based carrier couple screening for cystic fibrosis and hemoglobinopathies in the Netherlands. Genet Med 2008; 10: 820-30.
  19. Gezondheidsraad. Preconceptiezorg: voor een goed begin (2007) Ga naar bron
  20. Bakker MK, Jentink J, Vroom F, Van Den Berg PB, De Walle HE, De Jong-van den Berg LT. Drug prescription patterns before, during and after pregnancy for chronic, occasional and pregnancy-related drugs in the Netherlands. BJOG 2006;113:559-68.
  21. Van Buren H, De Gier J, Eimermann V. Commentaren Medicatiebewaking 2010/2011. 24e druk. Houten: Health Base, 2010.
  22. RIVM. Geneesmiddelen, zwangerschap en borstvoeding. 4e druk. Bilthoven: RIVM, 2007.
  23. Kal HB, Struikmans H. Zwangerschap en straling; samenvatting en conclusies van Publicatie 84 van de International Commission on Radiological Protection. Ned Tijdschr Geneeskd 2002;146:299-303.
  24. Robert E. Teratogen update: electromagnetic fields. Teratology 1996;54:305-13.
  25. NVAB. Achtergronddocument bij de richtlijn Zwangerschap, post-partumperiode en werk (2007). Geraadpleegd 30-3-2010. Ga naar bron
  26. Fenster L, Schaefer C, Mathur A, Hiatt RA, Pieper C, Hubbard AE, et al. Psychologic stress in the workplace and spontaneous abortion. Am J Epidemiol 1995;142:1176-83.
  27. Vrijkotte TG, Van der Wal MF, Van Eijsden M, Bonsel GJ. First-trimester working conditions and birthweight: a prospective cohort study. Am J Public Health 2009;99:1409-16.
  28. RIVM. Symposium Zoönosen: toxoplasmose. Infectieziekten Bulletin 2009;20.
  29. Anonymus. LCI-Richtlijnen Infectieziektebestrijding. Deel 1. Bilthoven: RIVM-Cib, 2008.
  30. Van Gessel PH, Gaytant MA, Vossen AC, Galama JM, Ursem NT, Steegers EA, et al. Incidence of parvovirus B19 infection among an unselected population of pregnant women in the Netherlands: A prospective study. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2006;128:46-9.
  31. Kortbeek LM, De Melker HE, Veldhuijzen IK, Conyn-van Spaendonck MA. Population-based Toxoplasma seroprevalence study in The Netherlands. Epidemiol Infect 2004;132:839-45.
  32. Di Mario S, Basevi V, Gagliotti C, Spettoli D, Gori G, D'Amico R, et al. Prenatal education for congenital toxoplasmosis. Cochrane Database Syst Rev 2009;CD006171.
  33. Tjon a Loi LMA, Doushy A, Van den Kerkhof JHTC. Rubella-immuumstatus van allochtone zwangeren in Zaandam. Infectieziekten Bulletin 2001;12:142-6.
  34. Cornel MC. Wacht u voor de rodehond. Medisch Contact 2005;60:1027-9.
  35. Schaapveld K, Hirasing RA. Preventiegids. Een praktisch overzicht van preventieprogramma's voor huisartsen, verloskundigen en medewerkers van de jeugdgezondheidszorg. 2e druk. Assen: Van Gorcum, 1997.
  36. Projectgroep Chlamydia Screening. Factsheet Chlamydia Screening Ga naar bron
  37. Van Bergen J, Gotz HM, Richardus JH, Hoebe CJ, Broer J, Coenen AJ. Prevalence of urogenital Chlamydia trachomatis increases significantly with level of urbanisation and suggests targeted screening approaches: results from the first national population based study in the Netherlands. Sex Transm Infect 2005;81:17-23.
  38. Gottlieb SL, Martin DH, Xu F, Byrne GI, Brunham RC. Summary: The natural history and immunobiology of Chlamydia trachomatis genital infection and implications for Chlamydia control. J Infect Dis 2010;201 Suppl 2:S190-S204.
  39. De Graaf JP, Ravelli AC, Wildschut HI, Denktas S, Voorham AJ, Bonsel GJ, et al. Perinatale uitkomsten in de vier grote steden en de prachtwijken in Nederland. Ned Tijdschr Geneeskd 2008;152:2734-40.
  40. Rietveld L, Lagro-Janssen T, Vierhout M, Lo Fo Wong S. Prevalence of intimate partner violence at an out-patient clinic obstetrics-gynecology in the Netherlands. J Psychosom Obstet Gynaecol 2010;31:3-9.
  41. Chambliss LR. Intimate partner violence and its implication for pregnancy. Clin Obstet Gynecol 2008;51:385-97.
  42. Vardavas CI, Chatzi L, Patelarou E, Plana E, Sarri K, Kafatos A, et al. Smoking and smoking cessation during early pregnancy and its effect on adverse pregnancy outcomes and fetal growth. Eur J Pediatr 2010;169:741-8.
  43. Castles A, Adams EK, Melvin CL, Kelsch C, Boulton ML. Effects of smoking during pregnancy. Five meta-analyses. Am J Prev Med 1999;16:208-15.
  44. Anderson HR, Cook DG. Passive smoking and sudden infant death syndrome: review of the epidemiological evidence. Thorax 1997;52:1003-9.
  45. Mook-Kanamori DO, Steegers EA, Eilers PH, Raat H, Hofman A, Jaddoe VW. Risk factors and outcomes associated with first-trimester fetal growth restriction. JAMA 2010;303:527-34.
  46. McCowan LM, Dekker GA, Chan E, Stewart A, Chappell LC, Hunter M, et al. Spontaneous preterm birth and small for gestational age infants in women who stop smoking early in pregnancy: prospective cohort study. BMJ 2009;338:b1081.
  47. Wisborg K, Kesmodel U, Henriksen TB, Olsen SF, Secher NJ. Exposure to tobacco smoke in utero and the risk of stillbirth and death in the first year of life. Am J Epidemiol 2001;154:322-7.
  48. Hanson JW, Jones KL, Smith DW. Fetal alcohol syndrome. Experience with 41 patients. JAMA 1976;235:1458-60.
  49. Parry GJ, Ogston SA. EUROMAC. A European concerted action: maternal alcohol consumption and its relation to the outcome of pregnancy and child development at 18 months. Results--child development at age 18 months. Int J Epidemiol 1992;21 Suppl 1:S72-S78.
  50. Kesmodel U, Wisborg K, Olsen SF, Henriksen TB, Secher NJ. Moderate alcohol intake during pregnancy and the risk of stillbirth and death in the first year of life. Am J Epidemiol 2002;155:305-12.
  51. Gezondheidsraad. Risico's van alcoholgebruik bij conceptie, zwangerschap en borstvoeding (2005). Ga naar bron
  52. Wiersma T, Flikweert S, Zeeman K, Schagen van Leeuwen JH. Gebruik van alcohol bij conceptie, zwangerschap en lactatie. Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:1830-2.
  53. Henderson J, Kesmodel U, Gray R. Systematic review of the fetal effects of prenatal binge-drinking. J Epidemiol Community Health 2007;61:1069-73.
  54. Sayal K, Heron J, Golding J, Alati R, Smith GD, Gray R, et al. Binge pattern of alcohol consumption during pregnancy and childhood mental health outcomes: longitudinal population-based study. Pediatrics 2009;123:e289-e296.
  55. Schempf AH. Illicit drug use and neonatal outcomes: a critical review. Obstet Gynecol Surv 2007;62:749-57.
  56. Van Gelder MM, Reefhuis J, Caton AR, Werler MM, Druschel CM, Roeleveld N. Maternal periconceptional illicit drug use and the risk of congenital malformations. Epidemiology 2009;20:60-6.
  57. Van Gelder MM, Reefhuis J, Caton AR, Werler MM, Druschel CM, Roeleveld N. Characteristics of pregnant illicit drug users and associations between cannabis use and perinatal outcome in a population-based study. Drug Alcohol Depend 2010;109:243-7.
  58. El Maroun H, Tiemeier H, Steegers EA, Jaddoe VW, Hofman A, Verhulst FC, et al. Intrauterine Cannabis Exposure Affects Fetal Growth Trajectories: The Generation R Study. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2009.
  59. Van der Steeg JW, Steures P, Eijkemans MJ, Habbema JD, Hompes PG, Burggraaff JM, et al. Obesity affects spontaneous pregnancy chances in subfertile, ovulatory women. Hum Reprod 2008;23:324-8.
  60. Metwally M, Ong KJ, Ledger WL, Li TC. Does high body mass index increase the risk of miscarriage after spontaneous and assisted conception? A meta-analysis of the evidence. Fertil Steril 2008;90:714-26.
  61. Villamor E, Cnattingius S. Interpregnancy weight change and risk of adverse pregnancy outcomes: a population-based study. Lancet 2006;368:1164-70.
  62. Hedderson MM, Williams MA, Holt VL, Weiss NS, Ferrara A. Body mass index and weight gain prior to pregnancy and risk of gestational diabetes mellitus. Am J Obstet Gynecol 2008;198:409-7.
  63. Torloni MR, Betran AP, Horta BL, Nakamura MU, Atallah AN, Moron AF, et al. Prepregnancy BMI and the risk of gestational diabetes: a systematic review of the literature with meta-analysis. Obes Rev 2009;10:194-203.
  64. Bhattacharya S, Campbell DM, Liston WA, Bhattacharya S. Effect of Body Mass Index on pregnancy outcomes in nulliparous women delivering singleton babies. BMC Public Health 2007;7:168.
  65. Abenhaim HA, Kinch RA, Morin L, Benjamin A, Usher R. Effect of prepregnancy body mass index categories on obstetrical and neonatal outcomes. Arch Gynecol Obstet 2007;275:39-43.
  66. Nohr EA, Bech BH, Davies MJ, Frydenberg M, Henriksen TB, Olsen J. Prepregnancy obesity and fetal death: a study within the Danish National Birth Cohort. Obstet Gynecol 2005;106:250-9.
  67. Stothard KJ, Tennant PW, Bell R, Rankin J. Maternal overweight and obesity and the risk of congenital anomalies: a systematic review and meta-analysis. JAMA 2009;301:636-50.
  68. Wallace M, Hurwitz B. Preconception care: who needs it, who wants it, and how should it be provided? Br J Gen Pract 1998;48:963-6.
  69. De Weerd S, Van der Bij AK, Cikot RJLM, Braspenning JCC, Braat DDM, Steegers EAP. Preconception care: a screening tool for health assessment and risk detection. Prev Med 2002;34:505-11.
  70. Landkroon AP, De Weerd S, Van Vliet-Lachotzki E, Steegers EA. Validation of an internet questionnaire for risk assessment in preconception care. Public Health Genomics 2010;13:89-94.
  71. Schrander-Stumpel C, Offermans J. Preconceptioneel advies door de huisarts: ervaringen opgedaan met de Preconceptie Polikliniek Maastricht. Patient Care 1996;23:52-5.
  72. Abalos E, Duley L, Steyn DW, Henderson-Smart DJ. Antihypertensive drug therapy for mild to moderate hypertension during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev 2007;CD002252.
  73. Nakhai-Pour HR, Rey E, Berard A. Discontinuation of antihypertensive drug use during the first trimester of pregnancy and the risk of preeclampsia and eclampsia among women with chronic hypertension. Am J Obstet Gynecol 2009;201:180-8.
  74. De-Regil LM, Fernandez-Gaxiola AC, Dowswell T, Pena-Rosas JP. Effects and safety of periconceptional folate supplementation for preventing birth defects. Cochrane Database Syst Rev 2010;10:CD007950.
  75. Werler MM, Shapiro S, Mitchell AA. Periconceptional folic acid exposure and risk of occurrent neural tube defects. JAMA 1993;269:1257-61.
  76. Van Beynum I, Kapusta L, Bakker MK, Den Heijer M, Blom HJ, De Walle HE. Protective effect of periconceptional folic acid supplements on the risk of congenital heart defects: a registry-based case-control study in the northern Netherlands. Eur Heart J 2010;31:464-71.
  77. Ionescu-Ittu R, Marelli AJ, Mackie AS, Pilote L. Prevalence of severe congenital heart disease after folic acid fortification of grain products: time trend analysis in Quebec, Canada. BMJ 2009;338:b1673.
  78. De Walle HE, De Jong-van den Berg LT. Ten years after the Dutch public health campaign on folic acid: the continuing challenge. Eur J Clin Pharmacol 2008;64:539-43.
  79. Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding (2015). Den Haag: Gezondheidsraad, 2015. publicatienr. 2015/24. Ga naar bron
  80. Signorello LB, McLaughlin JK. Maternal caffeine consumption and spontaneous abortion: a review of the epidemiologic evidence. Epidemiology 2004;15:229-39.
  81. Savitz DA, Chan RL, Herring AH, Howards PP, Hartmann KE. Caffeine and miscarriage risk. Epidemiology 2008;19:55-62.
  82. Weng X, Odouli R, Li DK. Maternal caffeine consumption during pregnancy and the risk of miscarriage: a prospective cohort study. Am J Obstet Gynecol 2008;198:279-8.
  83. CARE Study Group. Maternal caffeine intake during pregnancy and risk of fetal growth restriction: a large prospective observational study. BMJ 2008;337:a2332.
  84. Bech BH, Obel C, Henriksen TB, Olsen J. Effect of reducing caffeine intake on birth weight and length of gestation: randomised controlled trial. BMJ 2007;334:409.
  85. Merkus JMWM, Hilders CGJM. Ouder moeder: obstetrische consequenties. Bijblijven 2007;23:21-6.
  86. Alexander EK, Marqusee E, Lawrence J, Jarolim P, Fischer GA, Larsen PR. Timing and magnitude of increases in levothyroxine requirements during pregnancy in women with hypothyroidism. N Engl J Med 2004;351:241-9.
  87. Surks MI, Ortiz E, Daniels GH, Sawin CT, Col NF, Cobin RH, et al. Subclinical thyroid disease: scientific review and guidelines for diagnosis and management. JAMA 2004;291:228-38.
  88. Vroegop JS, Aalbers R, Van Loon AJ. Behandeling van astma tijdens de zwangerschap. Ned Tijdschr Geneeskd 2009;153:B361.
  89. Cohen LS, Altshuler LL, Harlow BL, Nonacs R, Newport DJ, Viguera AC, et al. Relapse of major depression during pregnancy in women who maintain or discontinue antidepressant treatment. JAMA 2006;295:499-507.
  90. NICE. Diabetes in pregnancy. Management of diabetes and its complications from pre-conception to the postnatal period (2008). Geraadpleegd 7-1-2010. Ga naar bron
  91. Holmes LB. Looking for long-term effects from prenatal exposures to anticonvulsants. Teratology 2001;64:175-6.
  92. Artama M, Ritvanen A, Gissler M, Isojarvi J, Auvinen A. Congenital structural anomalies in offspring of women with epilepsy--a population-based cohort study in Finland. Int J Epidemiol 2006;35:280-7.
  93. Dunlop AL, Jack BW, Bottalico JN, Lu MC, James A, Shellhaas CS, et al. The clinical content of preconception care: women with chronic medical conditions. Am J Obstet Gynecol 2008;199:S310-S327.
  94. Kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CBO. Diagnostiek, preventie en behandeling van veneuze trombo-embolie en secundaire preventie van arteriële trombose (2008). Geraadpleegd 30-03-2010. Ga naar bron
  95. Uebing A, Steer PJ, Yentis SM, Gatzoulis MA. Pregnancy and congenital heart disease. BMJ 2006;332:401-6.
  96. Pulles-Heintzberger CFM, Schrander-Stumpel CTRM. Klinische genetica (44): aangeboren hartafwijkingen. Patient Care 2005;32:19-24.
  97. Maillot F, Lilburn M, Baudin J, Morley DW, Lee PJ. Factors influencing outcomes in the offspring of mothers with phenylketonuria during pregnancy: the importance of variation in maternal blood phenylalanine. Am J Clin Nutr 2008;88:700-5.
  98. Charrow J. Ashkenazi Jewish genetic disorders. Fam Cancer 2004;3:201-6.
NHG-werkgroep:
De Jong-Potjer LC, Beentjes M, Bogchelman M, Jaspar AHJ, Van Asselt KM
13 gerelateerde lacunes
E-mail