Diabetes en Ramadan programma (DeRp): implementatie van een Ramadan educatie- en medicatiebegeleidingsprogramma teneinde zorg en zelfzorg van de aan de Ramadan deelnemende personen met T2DM van Marokkaanse en Turkse moslims te verbeteren.

Titel onderzoek Nederlands

Diabetes en Ramadan programma (DeRp): implementatie van een Ramadan educatie- en medicatiebegeleidingsprogramma teneinde zorg en zelfzorg van de aan de Ramadan deelnemende personen met T2DM van Marokkaanse en Turkse moslims te verbeteren.

Titel onderzoek Engels

Diabetes and Ramadan program (DeRp): implementation of a Ramadan education and medication counselling program to improve diabetes care and self-management of Moroccan and Turkish-Dutch Muslims with T2DM that participate in fasting during Ramadan.

Onderzoeksvraag

De primaire onderzoeksvraag  is: Hoe implementatie van het Diabetes en Ramadan programma verloopt en hoe deze op grotere schaal toegepast kan worden?Secundair wordt gekeken naar het effect van het programma, dit betreft een mixed methods onderzoek.Kwantitatief: Wat is effect van het Diabetes en Ramadan (educatie) programma op glycaemische instelling, gewicht en het aantal opgetreden complicaties t.g.v. vasten bij mensen met T2DM van Marokkaanse en Turkse komaf (in vergelijking met de perioden voor de interventie (educatie)? Zie PICO.Kwalitatief: Hoe ervaren mensen met T2DM de Ramadan en wat vonden zij van het educatie programma?

Uitgangsvraag PICO

P

Mensen met type 2 diabetes met een Marokkaanse of Turkse achtergrond

I

educatie programma

C

voor-na interventie/ binnen-buiten ramadanperiode

O

glyceamische instelling, acute complicaties binnen en buiten de ramadan periode

Onderzoeksinstituut

VUmc

Samenvatting van het onderzoek

Jaarlijks krijgt bijna iedere huisarts en POH te maken met mensen met type 2 Diabetes Mellitus (T2DM) die graag willen vasten tijdens de ramadan, soms tegen medisch advies in. Hoewel de omvang van de glycaemische ontregelingen ten gevolge van het vasten in Nederland niet vaststaat, blijkt uit Internationaal onderzoek dat de kans op acute complicaties tijdens de ramadan sterk is toegenomen. De Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) maakte daarom een handleiding om zorgverleners handvaten te bieden voor de begeleiding van diabetespatiënten tijdens de ramadan. Desondanks blijft diabeteszorg in die periode vaak lastig. In dit project ontwikkelen wij op basis van een eerder uitgevoerd succesvol Engels initiatief een voorlichtingsprogramma voor tijdens de Ramadan, dat cultuursensitief is en gericht op mensen met een beperkte gezondheidsvaardigeheden. Het programma richt zich primair op de grootste groep moslims in Nederland, namelijk mensen van Marokkaanse en Turkse komaf.  Het programma zal in Amsterdam Nieuw-West worden geïmplementeerd en in het tweede jaar naar andere regio’s van Amsterdam worden uitgebreid.  De belangrijkste componenten  van het programma zijn: 1) de regionaal brede multidisciplinaire en gestructureerde aanpak waarbij alle stakeholders (Diabetes Vereniging Nederland, moslims met T2DM, moskeeën, huisartsen, apotheken en expertisegroepen) worden betrokken alsook 2) de nascholing van de professionals; als 3) het organiseren van een voorlichtingsbijeenkomst voor mensen met T2DM zowel in moskeeën als in huisartsenpraktijken als 4) de verspreiding van een gelijkluidende boodschap in de gehele regio door zowel imams als zorgverleners. Dit onderzoek zal uitwijzen hoe we de diabeteszorg tijdens de ramadan in Nederland het best kunnen organiseren. 

Startdatum onderzoek

Type onderzoek

Implementatie onderzoek

Aard van het onderzoek

Medisch inhoudelijk, Praktijkorganisatie, Onderwijs, Communicatie, Kwaliteit van zorg

Design van het onderzoek

Mixed methods

Onderzoeker

Siham Bouchareb

Contactpersoon

Siham Bouchareb

Andere betrokkenen

Petra Elders (huisarts en senior onderzoeker, promotor)

Amber van der Heijden (onderzoeker, copromotor)

Nettie Blankenstein, hoofd huisartsenopleiding VUmc

ICPC codes

T90.2

Voortgang

Lopend onderzoek

Bekostiging

Eerste geldstroom; rechtstreeks via de overheid, bijvoorbeeld afdelingsbudget
Tweede geldstroom; via NWO, KNAW of ZonMw

Samenwerking(en) met andere afdelingen of instituten

Stichting Amsterdamse Gezondheidscentra (SAG) en Stichting GEZZuid, Pharos en moskeeën

Soort samenwerking

De voorlichtingsbijeenkomsten worden in samenwerking met moskeeën, SAG en GEZZuid georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten worden mensen met T2DM geïncludeerd. De data van de mensen die informed consent hebben gegeven worden uit de ANH-database gehaald.